OK. Być może przyszedł taki moment, że wezwani zostaliśmy na przesłuchanie w charakterze podejrzanego, albo:  celem przedstawienia zarzutów.

Przed rozpoczęciem takiego przesłuchania powinniśmy bezwzględnie zostać pouczeni o przysługujących nam prawach i obowiązkach, a pouczający nas ma obowiązek upewnić się, że pouczenie zostało należycie zrozumiane.

Zdarza się jednak, że pouczenie sprowadza się do wpięcia do akt sprawy kartki papieru ze spisanymi uprawnieniami i obowiązkami, na której kazano się nam podpisać i wręczenia nam takiej samej kartki.

Kartkę składamy, chowamy i zapominamy, gdzie ją wsadziliśmy.

I jak mamy wtedy sprawdzić, czy i jakie prawa nam przysługują? Oczywiście – możemy sprawdzić ich tresc na tej kartce, co to została wpięta do akt sprawy… ale .. od chwili złożenia wniosku o udostępnienie akt sprawy do ich udostępnienia czasem mija trochę CZASU…

Małą ściągę z tego zestawu praw i obowiązków podaję więc tutaj:

Podejrzanemu w postępowaniu karnym przysługują wymienione poniżej uprawnienia:

1) Prawo do informacji o treści zarzutów, ich uzupełnieniu i zmianach oraz kwalifikacji prawnej zarzucanego przestępstwa (art. 313 § 1, art. 314, art. 325a § 2 i art. 325g § 2).

2) Prawo do korzystania z pomocy wybranego przez siebie obrońcy. Zadaniem i obowiązkiem obrońcy jest działanie na naszą korzyść. Można mieć nawet trzech obrońców jednocześnie (art. 77).

Jeżeli nie możemy ponieść kosztów obrony bez uszczerbku dla niezbędnego utrzymania siebie i rodziny, możemy żądać wyznaczenia obrońcy z urzędu (art. 78 § 1).

 UWAGA: W wypadku skazania lub warunkowego umorzenia postępowania karnego możemy zostać obciążeni kosztami obrony z urzędu (art. 627, art. 629).

3) Na żądanie podejrzanego należy go przesłuchać w obecności obrońcy (art. 301).

Uwaga: jeśli obrońca nie dotrze na przesłuchanie – nie będzie to przeszkodą – przesłuchanie może się odbyć i tak.

4) Prawo do składania wyjaśnień, także na piśmie, prawo do odmowy składania wyjaśnień lub odmowy odpowiedzi na poszczególne pytania, bez konieczności podania przyczyn odmowy (art. 175 § 1, art. 176 § 1)¹⁾.

5) Jeżeli podejrzany nie zna wystarczająco języka polskiego – prawo do korzystania z bezpłatnej pomocy tłumacza, także przy kontaktach z obrońcą (art. 72 § 1).

6) Prawo do składania wniosków o dokonanie czynności śledztwa lub dochodzenia, np. o przesłuchanie świadka, uzyskanie dokumentu, dopuszczenie opinii biegłego (art. 315 § 1).

7) Prawo dostępu do akt sprawy, do sporządzania odpisów i kopii.

Uwaga: Można odmówić dostępu do akt ze względu na ważny interes państwa lub dobro postępowania (art. 156 § 5).

8) Prawo do zapoznania się z materiałami śledztwa lub dochodzenia przed jego zakończeniem. W trakcie tych czynności podejrzanemu może towarzyszyć obrońca (art. 321 § 1 i 3, art. 325a § 2).

9) Prawo do złożenia wniosku o skierowanie sprawy do postępowania mediacyjnego w celu pogodzenia się z pokrzywdzonym (art. 23a). Pozytywne wyniki przeprowadzonej mediacji są brane pod uwagę przez sąd przy wymiarze kary (art. 53 § 3 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, z późn. zm.)).

10) W postępowaniu przyspieszonym, w przypadku zapewnienia uczestnictwa podejrzanego w postępowaniu w drodze wideokonferencji, może on składać wnioski oraz inne oświadczenia oraz dokonywać czynności procesowych wyłącznie ustnie do protokołu (art. 517ea § 1).

W ten sam sposób może być zapewniony udział w postępowaniu obrońcy i tłumacza (art. 517b § 2c i 2d).

W postępowaniu przyspieszonym wniosek o uzasadnienie wyroku może być zgłoszony ustnie do protokołu albo złożony na piśmie w terminie 3 dni od daty ogłoszenia wyroku; termin do wniesienia apelacji wynosi 7 dni (art. 517h § 1).

Podejrzany nie ma obowiązku dowodzenia swojej niewinności ani obowiązku dostarczania dowodów na swoją niekorzyść (art. 74 § 1).

To oskarżyciel ma udowodnić winę sprawcy czynu.

Podejrzany jest jednak obowiązany poddać się następującym czynnościom:

1) oględzinom ciała i badaniom niepołączonym z naruszeniem ciała, pobraniu odcisków palców, fotografowaniu oraz okazaniu innym osobom (art. 74 § 2 pkt 1);

2) badaniom psychologicznym i psychiatrycznym oraz badaniom połączonym z dokonaniem zabiegów na ciele, z wyjątkiem chirurgicznych, pod warunkiem że nie zagraża to zdrowiu, jeżeli przeprowadzenie tych badań jest niezbędne (zwłaszcza pobranie krwi, włosów lub wydzielin organizmu, np. śliny); badania powinny być przeprowadzone przez uprawnionego do tego pracownika służby zdrowia (art. 74 § 2 pkt 2);

3) pobraniu przez policjanta wymazu ze śluzówki policzków, o ile jest to konieczne i nie zagraża zdrowiu (art. 74 § 2 pkt 3).

Niespełnienie tych obowiązków może prowadzić do zatrzymania i przymusowego doprowadzenia podejrzanego, jak również skutkować zastosowaniem wobec niego w niezbędnym zakresie siły fizycznej lub środków technicznych służących obezwładnieniu (art. 74 § 3a).

Podejrzany obowiązany jest również:

1) zawiadamiać organ prowadzący postępowanie o każdej zmianie miejsca pobytu trwającego dłużej niż 7 dni i stawiać się na każde wezwanie; w wypadku niestawiennictwa podejrzany może być zatrzymany i sprowadzony przymusowo (art. 75 § 1 i 2);

2) wskazać adres, na który kierowana będzie korespondencja; w przeciwnym wypadku czynność lub rozprawa zostanie przeprowadzona pod nieobecność podejrzanego; niewskazanie adresu może również uniemożliwić złożenie wniosku, zażalenia lub apelacji z powodu upływu terminów (art. 133 § 2);

3) wskazać adres dla doręczeń w kraju, kiedy przebywa za granicą; w przeciwnym wypadku pismo wysłane na ostatnio znany adres w kraju zostanie uznane za skutecznie doręczone, a czynność lub rozprawa zostanie przeprowadzona pod nieobecność podejrzanego; niewskazanie adresu może również uniemożliwić złożenie wniosku, zażalenia lub apelacji z powodu upływu terminów (art. 138);

4) podać nowy adres w wypadku zmiany miejsca zamieszkania lub pobytu; w przeciwnym wypadku pismo wysłane na dotychczasowy adres zostanie uznane za skutecznie doręczone, a czynność lub rozprawa zostanie przeprowadzona pod nieobecność podejrzanego; niewskazanie adresu może również uniemożliwić złożenie wniosku, zażalenia lub apelacji z powodu upływu terminów (art. 139).

Otagowane jako: obowiązki podejrzanego, prawa podejrzanego, uprawnienia podejrzanego